گزارش شهرآرا از بضاعت کتابخانه‌های عمومی دومین کلان شهر کشور | ۸۲ کتابخانه برای مشهد ۳/۵ میلیونی!

خادم | شهرآرانیوز؛ نبض فرهنگ در یک شهر را حتی از رونق دکه‌های روزنامه فروشی اش هم می‌توان گرفت، اما برای تشخیص دقیق‌تر علائم حیاتی، می‌توان به کتابخانه‌ها و کتاب فروشی‌های آن نگاه کرد. شهرآرا بنا دارد در سلسله گزارش‌هایی به بررسی بضاعت کتابخانه ها، کتاب فروشی‌ها و فرهنگ کتاب و کتابخوانی مشهد بپردازد و این نخستین گزارش از این سلسله گزارش هاست. در این گزارش که بر پایه آمار موجود تهیه شده است، تلاش کرده ایم بضاعت کتابخانه‌ای مشهد، کلان شهری با بیش سه و نیم میلیون نفر جمعیت را به تفکیک هر منطقه شهرداری بررسی کنیم.

آمار کتابخانه‌هایی که در این گزارش به آن رجوع شده، آماری است که اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان، معاونت فرهنگی شهرداری مشهد و آستان قدس که متولی یا حامی کتابخانه‌های عمومی در مشهد هستند در اختیار شهرآرا قرار داده اند. البته لازم به یادآوری است که غیر از این کتابخانه ها، کتابخانه‌های دیگری مانند کتابخانه‌های خصوصی یا وقفی نیز خدمات ارائه می‌دهند، اما هم کم تعداد هستند و هم آمار مشخصی از برخی از آن‌ها در جایی ثبت نشده است.

براساس آماری که سه نهاد نام برده شده به ما داده اند، ۸۲ کتابخانه فعال در شهر مشهد به شهروندان خدمات ارائه می‌دهند که این آمار به تفکیک چنین است: اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان ۲۴ کتابخانه، کتابخانه‌های عمومی مشارکتی ۲۳ کتابخانه، آستان قدس ۲۲ کتابخانه و شهرداری ۱۳ کتابخانه. با رجوع به این آمار می‌توان فقیر و غنی بودن هر منطقه را از حیث کتابخانه به دست آورد. علاوه بر این مخاطبان می‌توانند نزدیک‌ترین و مناسب‌ترین کتابخانه را به محل زندگی خود پیدا کنند.
این نکته را هم باید این‌جا متذکر شویم که این آمار و ارقام‌ها شامل همه کتاب‌خانه‌های موجود در شعر نیست و سلسله‌های بعد به بررسی دیگر ظرفیت‌های کتابخانه‌ای مشهد می‌پردازیم.

منطقه یک، ۷ کتابخانه

منطقه یک شهرداری مشهد ۱۴۷۷ هکتار مساحت و ۲۰۰ هزار نفر جمعیت دارد. این منطقه شامل محلات احمدآباد، راهنمایی، فلسطین، سجاد، آبکوه، ارشاد، سعدآباد، صاحب الزمان (عج)، شهیدکلاهدوز، گوهرشاد و کوی دکتراست.
این منطقه ۷ کتابخانه دارد که عبارتند از:

کتابخانه هجرت واقع در بولوار سجاد، خیابان بیستون ۴
کتابخانه عباس زادگان در میدان احمدآباد، جنب دبستان رزاقی، پژوهشکده عباس زادگان
کتابخانه مسجد حضرت سجاد (ع)، واقع در بولوار سجاد، نبش سجاد ۲۱
کتابخانه مسجد قبا، واقع در حاشیه بولوار خیام، خیام جنوبی ۲۱
کتابخانه مسجد امام صادق (ع)، واقع خیابان دانشگاه، مقابل کوچه اسرار
کتابخانه مسجدالرضا (ع)، واقع در احمدآباد، خیابان رضا، رضا ۳۶
کتابخانه شهید ربانی (مسجدالمنتظر)، بولوار شهید صادقی، روبه روی روزنامه خراسان

منطقه ۲، ۸ کتابخانه

در مساحت ۳۸۴۴ هکتاری منطقه ۲ حدود ۶۱۰ هزار نفر زندگی می‌کنند. این منطقه وسیع شامل محلات زرکش، مشهدقلی، نوده، حجت، نوید، فدک، کوی امیرالمؤمنین (ع)، هدایت، ایثارگران، شفا، قدس، ابوطالب، هنرور، سمزقند، آیت ا... عبادی، شهید فرامرزعباسی، بهاران، خین عرب، اسماعیل آباد، کارخانه قند، عبدالمطلب، شفا، شهید مطهری، عامل، حسین باشی و کاشانی است. این منطقه پرجمعیت‌ترین منطقه مشهد است. این منطقه هشت کتابخانه دارد.
کتابخانه شهیده مهری زارع، در فرهنگسرای حجاب واقع در بولوار هدایت، بوستان حجاب. این منطقه ۸ کتابخانه فعال دارد:

کتابخانه دکتر عباس حری، واقع در مطهری شمالی ۶۶، صفدری نژاد ۲۰
کتابخانه علامه طباطبایی، بولوار شهید قرنی، قرنی ۸ نبش چهارراه اول
کتابخانه فردوسی، سه راه کاشانی، پارک کودک
کتابخانه مسجد زینبیه، خیابان مطهری شمالی، مطهری شمالی ۲
کتابخانه مسجد بزرگ امام رضا (ع)، شهرک بوعلی، انتهای بولوار، ولی عصر (عج)
کتابخانه مجتمع مسکونی ثامن الائمه (ع)، بولوار شهید موسوی قوچانی شمالی
کتابخانه مسجد فاطمه الزهرا (س)، بولوار توس، توس ۶۴، چهار راه اول

منطقه ۳، ۹ کتابخانه

منطقه ۳، ۳۳۰۷ هکتار مساحت دارد که حدود ۵۰۰ هزار نفر در آن زندگی می‌کنند. این منطقه شامل محلات راه آهن، فاطمیه، گاز، مسلم، دروی، سیس آباد، طبرسی شمالی، عباس آباد، رسالت، خیرآباد، بهمن، خواجه ربیع، مهر مادر، بلال، قرقی و مهرگان است.
در این منطقه ۹ کتابخانه فعال است که عبارت اند از:

کتابخانه حاجی حسنی کارگر در فرهنگ سرای قرآن و عترت واقع در میدان امام حسین (ع)، خواجه ربیع ۷، بوستان بهار.
کتابخانه شهید محمود سالاری در فرهنگ سرای رسالت، واقع در جاده سیمان، همت آباد، خیابان طالقانی.
کتابخانه ۹ دی، واقع در رسالت ۵۷، ۱۵ متری صداقت، نبش بهرام ۱۳، مسجد امام حسن مجتبی (ع) و
کتابخانه شهید رجایی، واقع در خیابان خواجه ربیع، صد متری بلال، پارک فجر.
کتابخانه تخصصی کودک، واقع در بخش بانوان کتابخانه مجتمع فرهنگی و هنری امام خمینی (ره) و
کتابخانه مجتمع فرهنگی و هنری امام خمینی (ره)، واقع در انتهای خیابان خواجه ربیع، خواجه ربیع ۲۳، خیابان غیور اصل.
کتابخانه آیت ا... شیخ عباس تربتی، واقع در انتهای خیابان خواجه ربیع، خیابان شهید یوسف زاده.
کتابخانه مسجد امیرالمؤمنین (ع)، واقع در رسالت ۸۱، شهرک امید.
کتابخانه امیرحسین فردی، واقع در طبرسی شمالی یک، کوچه شهید همت یک.

منطقه ۴، ۶ کتابخانه

در مساحت ۱۳۴۲ هکتاری منطقه ۴، ۳۰۰ هزار نفر زندگی می‌کنند. طلاب، گلشور، ایثار، تلگرد، وحید، فجر، رده، پنجتن، شهید قربانی، التیمور و کوی مهدی محلات این منطقه را تشکیل می‌دهند. این منطقه ۷ کتابخانه فعال دارد.

کتابخانه شهید ابوحامد (بهرمان) واقع در شهید بابانظر ۵۴، چهارراه پنجم، روبه روی دبیرستان خیامی.
کتابخانه شهید سیدطاهر موسوی در فرهنگ سرای انقلاب واقع در خیابان پنجتن ۴۷ جنب پارک ارم دو کتابخانه.
کتابخانه قائمیه واقع در خیابان التیمور ۲۸، مسجد قائمیه (عج).
کتابخانه آیت ا... شیخ مجتبی قزوینی (ره)، واقع در کوی طلاب، مجلسی غربی یک (رسالت ۲).
کتابخانه گویای رضوی (ویژه نابینایان) واقع در کوی طلاب، خیابان رسالت ۲، طبقه همکف کتابخانه آیت ا... شیخ مجتبی قزوینی (ره).
کتابخانه محمدیه، واقع در کوی طلاب، پیچ دوم تلگرد، مسجد جوادالائمه (ع).

منطقه ۵، ۴ کتابخانه

منطقه ۵، ۱۴۳۸ هکتار مساحت دارد و ۲۱۰ هزار نفر را در خود جای داده است. مهدی آباد، رضائیه، سجادیه، حسین آباد، مهرآباد، امیرالمؤمنین (ع)، نیزه، شهید آوینی، ثامن، کوی سلمان و جلالیه محلات این منطقه را تشکیل می‌دهند. این منطقه ۴ کتابخانه دارد:

کتابخانه شهید خاوری فر در فرهنگ سرای امت واقع در بولوار ولایت، روبه روی پارک وحدت.
کتابخانه شهدای مدافع حرم در بولوار آوینی ۴۷ پلاک ۷۸.
کتابخانه خواجه عبدا... انصاری در شهرک گلشهر، بولوار شهید آوینی ۱۷ (گلریز)، گلریز ۱۷، پلاک ۲۰۶.
کتابخانه شهید مفتح، واقع در بولوار وحدت، بوستان وحدت.

منطقه ۶، ۶ کتابخانه

در مساحت ۱۸۶۹ هکتاری این منطقه ۳۰۰ هزار نفر در محلات چهنو، مصلی، کارمندان اول، کارمندان دوم، شهید آقا مصطفی خمینی، شیرین، امیرآباد، شهید معقول، کشاورز، پورسینا، اروند، انصار، شهید باهنر، شهید بسکابادی، شهید شیرودی، شهید رستمی، کوی ۲۲ بهمن، کنه بیست و شهید رجایی زندگی می‌کنند.
۶ کتابخانه این منطقه عبارت اند از:

کتابخانه شهید جعفر کارگر راضی در فرهنگ سرای نصرت واقع در شهرک شهید رجایی، حر ۲/۲، بوستان نصرت.
کتابخانه دهخدا در شهرک شهید رجایی، داخل بوستان رجا.
کتابخانه فروغ السادات میرصدرایی در شهرک شهید رجایی، حر ۹، انتهای مهریز، بوستان اردیبهشت.
کتابخانه شهید نواب صفوی واقع در بولوار مصلی، نبش مصلی ۳، بوستان مصلی.
کتابخانه آیت ا... شیخ هاشم قزوینی (ره) واقع در بولوار شهید رستمی، شهید رستمی ۳۸، چهارراه محمدآباد.
کتابخانه مسجد امام رضا (ع) واقع در بولوار مصلی، مصلی ۳/۳۰، کوچه مسجد امام رضا (ع).

منطقه ۷، ۴ کتابخانه

در مساحت ۴۷۴۲ هکتاری منطقه ۷ شهرداری مشهد ۳۲۰ هزار نفر زندگی می‌کنند. عنصری، ۱۷ شهریور، کارگران، مقدم، کوشش، کوی پلیس، پروین اعتصامی، المهدی، سیدی، خلج، عسکریه، انقلاب، بهارستان، ابوذر، قائم، زارعین و طرق محلات منطقه ۷ را تشکیل می‌دهند. چهار کتابخانه این منطقه عبارت اند از:
کتابخانه شهید بابا رستمی در فرهنگ سرای غدیر واقع در بولوار شهید رستمی، تقاطع بولوار شهید رستمی و شهید شیرودی.

کتابخانه‌های فرزانه جامع، واقع در شهرک طرق، بولوار شهید ساعی، ساعی ۲۳، رشیدیان ۵.
کتابخانه شهید مطهری در کوی سیدی، خیابان خلج، بوستان شادی.
کتابخانه صاحب الزمان (عج)، واقع در خیابان فدائیان اسلام، بین فدائیان یک و سه، مجتمع فرهنگی حضرت ابیطالب (ع).

منطقه ۸، ۱۱ کتابخانه

این منطقه ۱۹۳۶ هکتار مساحت و ۱۰۰ هزار نفر جمعیت دارد. سرشور، جنت، امام رضا (ع)، امام خمینی (ره)، دکتر بهشتی و آبشار محلات این منطقه هستند. این منطقه ۱۱ کتابخانه فعال دارد:
کتابخانه دکتر شریعتی واقع در خیابان امام خمینی، جنب اداره کل آموزش و پرورش
کتابخانه شهید مدرس واقع در بولوار شهید مدرس، نبش مدرس ۳، مجتمع فرهنگی مدرس
کتابخانه مسجد پنج تن، واقع در خیابان کوهسنگی، بهشتی ۴۰، رودکی ۲۰
کتابخانه حسینیه امام رضا (ع) واقع در میدان شهدا، خیابان شهید هاشمی نژاد، کوچه ناظر
کتابخانه آیت ا... خویی، واقع در خیابان آزادی، مدرسه آیت ا... خویی
کتابخانه تخصصی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، واقع در پارک کوهسنگی
کتابخانه جوادالائمه (ع)، واقع در خیابان بهار، جنب بیمارستان ارتش، انتهای خیابان رزم، در دو لشکر ۷۷
کتابخانه شهید آوینی، خیابان امام رضا (ع)، خیابان دانش غربی، کوچه آموزش و پرورش ناحیه ۲
کتابخانه شهید مدافع حرم مهدی محمدی مفرد، واقع در خیابان بهار، جنب بیمارستان ارتش، انتهای خیابان رزم، در دوم لشکر ۷۷، مدیریت عقیدتی سیاسی قرارگاه شمال شرقی نیروی زمینی محوری
کتابخانه قلم واقع در خیابان آخوند خراسانی، بین آخوند خراسانی ۲۲ و ۲۴
کتابخانه مدرسه علمیه نرجس (س)، واقع در انتهای دانش غربی، تقاطع آخوند خراسانی و دانش غربی، مدرسه علمیه نرجس

منطقه ۹، ۱۱ کتابخانه

در مساحت ۴۴۷۳ هکتاری این منطقه، بیش از ۴۰۰ هزار نفر زندگی می‌کنند. نوفل لوشاتو، رضاشهر، طالقانی، سرافرازان، چهارچشمه، کوثر، هاشمیه، هنرستان، نیروهوایی، آب و برق، اقبال، زکریا، لادن، شقایق یک، شقایق دو و گلدیس محلات این منطقه هستند. این منطقه یازده کتابخانه فعال دارد:

کتابخانه شهید محمد اسدی در فرهنگ سرای فناوری و رسانه واقع در بولوار هفت تیر، بوستان لاله.
کتابخانه ثارا... در بولوار کوثر، کوثر ۸، حسینیه ثارا...
کتابخانه رضوی در بولوار پیروزی، بولوار سرافرازان، خیابان پایداری، بین پایداری ۲ و ۴، داخل بوستان، مسجد امام موسی بن جعفر (ع).
کتابخانه مرکزی امام خمینی در بولوار هفت تیر، میدان هشتم شهریور.
کتابخانه سردار شهید شوشتری، واقع در رضاشهر، جنب یگان ویژه، دارالقرآن عقیدتی و سیاسی ف. ا. ا خراسان رضوی
کتابخانه سپاه امام رضا (ع) واقع در انتهای بولوار وکیل آباد، پادگان شهید برونسی
کتابخانه راه به زیستن، واقع در بولوار وکیل آباد، هفت تیر ۱۶، پلاک ۷۴
کتابخانه دانشکده فنی شهید منتظری، واقع در رضاشهر، ابتدای بولوار پیروزی، حاشیه بولوار فضل بن شاذان
کتابخانه مسجد پیغمبر اکرم (ص)، واقع در رضاشهر، بولوار پیروزی، میدان سلمان فارسی
کتابخانه مسجد جوادالائمه (ع)، واقع در بولوار وکیل آباد، هاشمیه ۱/۴۱، میدان شهدای غواص، خیابان شهید ملکیان، شهید ملکیان ۱۴
کتابخانه مسجد امام جعفر صادق (ع)، واقع در بولوار وکیل آباد، وکیل آباد ۳۶، صیاد ۸، سرو ۱۲

منطقه ۱۰، ۶ کتابخانه

مساحت منطقه ۱۰، ۲۳۳۳ هکتار است و جمعیت آن ۳۸۰ هزار نفر و محلات آن عبارتند از رازی، استاد یوسفی، شریعتی، شاهد، لشکر، فرهنگیان، امامیه، رسالت، حجاب، ایثارگران، امام هادی (ع)، خاتم الانبیا (ص).
در این منطقه ۶ کتابخانه فعال است که عبارت اند از:

کتابخانه شهید حریری در فرهنگ سرای خانواده واقع در قاسم آباد، خیابان استاد یوسفی ۱۳
کتابخانه شهیدان بختی در فرهنگ سرای شهر زیبا و ایمن واقع در قاسم آباد، شریعتی ۴۵
کتابخانه باقر العلوم (ع) واقع در بولوار دکتر حسابی، اول راه آهن، مجتمع فرهنگی امام محمد باقر (ع)
کتابخانه سردار شهید حاج قاسم سلیمانی واقع در بولوار شهید فلاحی، انتهای بولوار فاطمیه
کتابخانه خانه مهر بازنشستگان، واقع قاسم آباد، بولوار اندیشه، خانه مهر بازنشستگان
کتابخانه مسجد غدیر باباعلی، واقع در قاسم آباد، بولوار اندیشه، شهرک رازی، رازی ۴/۱۰

منطقه ۱۱، ۵ کتابخانه

در مساحت ۱۵۳۴ هکتاری و محلات زیباشهر، آزادشهر، شهید رضوی، سیدرضی، دانش آموز، دانشجو، تربیت، شریف و فارغ التحصیلانِ این منطقه ۲۲۰ هزار نفر زندگی می‌کنند. این منطقه ۵ کتابخانه دارد:

کتابخانه شهید حججی در فرهنگ سرای ترافیک واقع در دانشجوی ۲۹
کتابخانه شهید باهنر واقع در بوستان ملت، مجتمع فرهنگی امام رضا (ع)
کتابخانه اندرزگاه نسوان، واقع در بولوار وکیل آباد، سه راه زندان، خیابان تربیت، زندان مرکزی، بند نسوان مشهد
کتابخانه بچه‌های آسمان، واقع در بولوار وکیل آباد، بولوار سیدرضی، سیدرضی ۲۹، بعد از چهارراه دوم، پ ۱۸۹
کتابخانه زندان مرکزی مشهد، واقع در بولوار وکیل آباد، سه راه زندان، خیابان تربیت

منطقه ۱۲، ۳ کتابخانه

این منطقه از نظر مساحت با ۶۵۰۲ هکتار بزرگ‌ترین منطقه مشهد است که ۱۸۰ هزار نفر نیز جمعیت دارد. محلات این منطقه عبارت اند از: الهیه، امیریه، وکیل آباد، جاهدشهر، کلاته برفی، فردوسی، چهاربرج، مجیدیه، رحمانیه، نقویه و صادقیه.

در این منطقه ۳ کتابخانه فعال است:
کتابخانه شهید حسین محرابی (خادم الشریعه) واقع در خیابان آزادی ۹۷، خیابان خادم الشریعه
کتابخانه نور امید واقع در بولوار مجیدیه، مجیدیه ۱۴، حاشیه میدان بوستان
کتابخانه محله وکیل آباد، واقع در وکیل آباد ۹۳، مسجد صاحب الزمان (عج)

منطقه ثامن، ۲ کتابخانه

منطقه ثامن با دو محله پایین خیابان و بالا خیابان و با مساحت ۳۶۶ هکتار کم جمعیت‌ترین منطقه مشهد است و فقط ۱۶ هزار نفر جمعیت دارد.
گل سرسبد کتابخانه‌های عمومی مشهد، یعنی کتابخانه مرکزی آستان قدس، واقع در حرم مطهر و کتابخانه امامین همامین (ع)، واقع در چهارراه شهدا، بهجت ۸، سه راه دوم، سمت چپ، مجتمع امام محمدباقر (ع) دو کتابخانه این منطقه هستند.